هشتصد پرسش و پاسخ اپراتوری پست های فوق توزیع و انتقال ( فصل اول: تعاریف و اصطلاحات الکتریکی )
هشتصد پرسش و پاسخ اپراتوری پست های فوق توزیع و انتقال ( فصل اول: تعاریف و اصطلاحات الکتریکی )


1ـ ضمن تعريف اجسام هادي چند نمونه از آنها را نام ببريد.
اجسامي كه جريان الكتريسيته را با مقاومت كم يا بدون مقاومت از خود عبور ميدهند هادي گويند مانند طلا، نقره، مس، آلومينيوم، آهن، روي، ذغال و آب معمولي.
2ـ ضمن تعريف اجسام عايق چند نمونه از آنها را نام ببريد.
اجسامي هستند كه در مقابل عبور جريان، مقاومت زيادي نشان داده و مانع عبور آن ميگردند مانند كاغذ، شيشه، ميكا، چيني، لاستيك، هوا و آب مقطر.
3ـ اختلاف پتانسيل يا ولتاژ را شرح داده و نام واحد آن چيست؟
اختلاف پتانسيل عبارت از كميتي است كه باعث جاري شدن جريان در يك مدار بسته ميشود و واحد آن ولت ميباشد.
4ـ منابع توليد ولتاژ را نام ببريد.
منابع توليد آن عبارتند از پيلها يا باتريها و ژنراتورها.
5ـ دستگاه اندازهگيري اختلاف پتانسيل چه نام دارد و نحوة اتصال آن براي سنجش چگونه است؟
اختلاف پتانسيل دو نقطه را با وسيلهاي به نام ولتمتر اندازه ميگيرند. براي سنجش آن كافي است كه ولتمتر با منبع ولتاژ موازي بسته شود.
6ـ جريان را تعريف نماييد و واحد آن چه نام دارد؟
نسبت تغييرات بار الكتريكي به زمان را جريان ميگويند و واحد آن آمپر نام دارد.
7 ـ دستگاه اندازهگيري جريان چه نام دارد و نحوة اتصال آن براي سنجش چگونه است؟
دستگاه اندازهگيري جريان، آمپرمتر نام دارد و به صورت سري در مدار نصب ميشود.
8ـ واحد كار الكتريكي و واحد توان ظاهري چيست؟
واحد كار الكتريكي وات ثانيه بوده و واحد توان ظاهري ولت آمپر (VA) يا كيلو ولت آمپر يا مگاولت آمپر ميباشد.
9ـ يك مگاوات چند وات و يك كيلو ولت چند ولت است؟
W000/000/1=1 مگا وات (MW) و V000/1=1 كيلوولت (KV)
10ـ رابطة قدرت اكتيو و راكتيو چيست؟
رابطه قدرت اكتيو و راكتيو:
(قدرت اكتيو)
(قدرت راكتيو)
(قدرت ظاهري)
11ـ برقدار كردن و جريان دادن را تعريف كنيد.
تحت ولتاژ قرار دادن هر دستگاه را برقدار كردن مينامند و بارگيري از تجهيزات برقدار را جريان دادن ميگويند.
12ـ منظور از كه در شبكه گفته ميشود چيست؟
ميدانيم كه در شبكههاي توزيع، قدرت مصرفي توسط مصرف كنندگان داراي دو مؤلفه اكتيو يا قدرت واته و راكتيو يا قدرت دواته ميباشد. اين دو قدرت با هم 90 درجه اختلاف فاز دارند و از جمع برداري اين دو قدرت، مؤلفه قدرت ظاهري شبكه به دست ميآيد. اين مطلب در شكل زير نشان داده شده است. زاويه بين قدرت ظاهري و قدرت اكتيو را مينامند و كسينوس اين زاويه را ضريب توان گويند. با توجه به نمودار، روابط زير را خواهيم داشت:
13ـ سلف چيست و واحد اندازهگيري آن كدام است؟ نمونهاي از آن را نام ببريد.
يك سيم پيچ سلف نام دارد كه ميتواند انرژي الكتريكي را در خود ذخيره نمايد و ولتاژ القاء شده در سلف، با آهنگ تغييرات جريان نسبت به زمان متناسب است . سلف را با نماد L نمايش داده و واحد اندازهگيري آن هانري ميباشد. مقدار L به تعداد دور سيمپيچ و جنس هسته آن (مثلاً هوا يا آهن) بستگي دارد. سلف را براي مقاصد مختلف به صورت سري يا موازي در شبكه قرار ميدهند. به عنوان مثال ميتوان به بوبين قطع و وصل بريكرها و يا راكتورها در پستهاي فشار قوي اشاره نمود.
14ـ فيدرهاي اولويتدار را تعريف نماييد.
فيدرهاي اولويتدار آن دسته از فيدرهايي هستند كه مناطق خاص و حساسي از شبكه برق را تغذيه نموده و در صورت نياز به خاموشي در مدت زمان معيني، از اولويت عدم قطع برق، برخوردار هستند.
15ـ به چه علت تجهيزات فشار قوي را موقع تعميرات بايستي زمين نمود؟
تجهيزات بيبرق در مجاورت تجهيزات برقدار تشكيل يك خازن ميدند. بدين شكل كه تجهيزات بيبرق يكي از جوشنهاي خازن، تجهيزات برقدار جوشن ديگر و هوا، عايق بين دو جوشن محسوب ميگردد كه مجموعاً تشكيل خازن ميدهند، لذا روي تجهيزات بيبرق بار الكتريكي جمع گرديده و اگر انسان با آن تماس پيدا كند بارهاي الكتريكي از طريق بدن فرد به زمين منتقل ميگردد.
16ـ وضعيت جريان و ولتاژ نسبت به هم در بارهاي خازني، سلفي و اهمي چگونه است؟
در بارهاي خازني خالص جريان 90 درجه نسبت به ولتاژ جلوتر است. در بارهاي سلفي خالص جريان نسبت به ولتاژ 90 درجه عقبتر است. در بارهاي اهمي خالص جريان و ولتاژ هم فاز هستند. با توجه به عناصر بكار رفته در شبكه معمولاً هر سه اين بارها توأماً وجود دارند، كه امپدانس معادل وضعيت جريان نسبت به ولتاژ را تعيين مينمايد.
17ـ در يك سيستم سه فاز متعادل زاوية بين فازها چقدر است؟
زاويه بين فازها 120 درجه ميباشد.
18ـ سه فاز غير متعادل چيست؟
سه فازي را غيرمتعادل گويند كه از نظر آمپر مصرفي با هم متفاوت باشند.
19ـ در يك سيتسم سه فاز متعادل ستاره، جريان سيم نول چقدر است؟
جريان برابر صفر ميباشد.
20ـ انواع اضافه ولتاژ در شبكه را نام ببريد.
الف) اضافه ولتاژي كه بر اثر صاعقه بوجود ميايد.
ب) اضافه ولتاژي كه بر اثر قطع و وصل ديژنكتور بوجود ميآيد (سوئيچينگ).
ج) اضافه ولتاژي كه بر اثر خازني شدن خط در حالت بيباري ايجاد ميگردد (اثر فرانتي).
د) اضافه ولتاژ ناشي از پديده رزونانس.
هـ) اضافه ولتاژ ناشي از پديده فرورزونانس.
و) اضافه ولتاژ ناشي از برخورد خطوط انتقال با سطح ولتاژ بالاتر.
ز) اضافه ولتاژ ناشي از خروج بارهاي بزرگ.
21ـ علت ازدياد ولتاژ و يا افت ولتاژ در شبكه انتقال انرژي چيست و حفاظت در مقابل آن چگونه است؟
به علت افزايش جريان مصرفي و ثابت بودن قدرت در شبكه، افت ولتاژ مشاهده ميشود. در حالت خاص پديدهاي به نام رزونانس، خروج ناگهاني بار و بالا بودن تپ ترانسفورماتور در شبكه موجب افزايش ولتاژ ميشود. در هر حالت اين عوامل براي تجهيزات خطرناك است و براي جلوگيري از آن بايد سيستم ايزوله شود. براي اين كار از رلهاي موسوم به OVER/V يا رله UNDER/V استفاده ميكنند.
22ـ حالت رزونانس در يك مدار چگونه بوجود ميآيد؟
موقعي به وجود ميآيد كه مقاومت سلفي با مقاومت خازني در يك مدار برابر ميشود يعني:
23ـ منظور از ولتاژ نامي سيستم سه فاز چيست؟
ولتاژ عادي كار هر دستگاه يا سيستم را ولتاژ نامي آن گويند. در سيستمهاي سه فاز ولتاژ عادي خطي (فاز به فاز) به عنوان ولتاژ نامي سيستم بيان ميگردد.
24ـ تغييرات فركانس در اثر چه عواملي در شبكه بوجود ميآيد؟
تغييرات فركانس بر اثر عواملي از جمله از دست رفتن قسمتي از توليد و قطع مقدار قابل ملاحظهاي از بار مصرف كننده و يا اتصال كوتاه شديد و طولاني مدت ايجاد ميگردد.
25ـ رنج (Range) تغييرات فركانس عادي پست را ذكر نماييد.
تغييرات فركانس تا 3/0(3/50 تا 7/49) هرتز از نظر بهرهبرداري قابل قبول بوده و مركز كنترل ديسپاچينگ ملي موظف است نسبت به تثبيت فركانس شبكه اقدام نمايد.
26ـ كابلها و خطوط دوبله را تعريف نماييد.
هر زوج كابل يا خط هواي كه مشتركاً داراي يك ديژنكتور در پست تغذيه كننده باشند، كابلها و خطوط دوبله ناميده ميشوند.
27ـ منظور از خط گرم چيست؟
خط گرم (Hot Line) خطي است كه تحت تانسيون و به عبارتي ولتاژ داشته باشد.
28ـ دستگاه فشار ضعيف را تعريف كنيد.
هر دستگاه، تجهيز و هادي كه در شبكه به طور نرمال و با ولتاژ كمتر يا برابر 400 ولت مورد استفاده باشد را دستگاه فشار ضعيف مينامند.
29ـ دستگاه فشار قوي را تعريف كنيد.
هر دستگاه تجهيز و هادي كه در شبكه به طور نرمال و با ولتاژ بيش از 400 ولت باشد را دستگاه فشار قوي مينامند.
30ـ رديف ولتاژهاي انتقال و فوق توزيع و توزيع را در ايران نام ببريد.
در صنعت برق ايران ولتاژهاي استاندارد به صورت 20، 63، 132، 230 و 400 كيلو ولت ميباشند اما در برخي از نقاط كشور يا شبكههاي داخلي صنايع از ولتاژهاي 3/6، 11 و 33 كيلو ولت نيز استفاده ميگردد.
31ـ كد سطح ولتاژهاي شبكه را در ايران بنويسيد.
9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 | 0 | كد |
400 | 230 | 132 | 63 | 33 | 20 | 11 | 3/6 | 3/3 | 4/0 | ولتاژ (كيلوولت) |
32ـ وظيفه اصلي پستهاي فشار قوي در شبكه چيست؟
الف) برقراري امكان مانور در شبكه
ب) افزايش ولتاژ در مبادي توليد به منظور انتقال انرژي با تلفات كمتر
ج) كاهش ولتاژ در مبادي مصرف تا حد ولتاژ مناسب مصرف كنندگان
33ـ انواع پستهاي فشار قوي را نام ببريد و پست 20/63 كيلو ولت در چه جايگاهي است؟
1ـ پستهاي افزاينده يا پستهاي نيروگاهي
2ـ پستهاي كاهنده يا پستهاي مراكز مصرف (پست 20/63 كيلوولت در اين رده ميباشد)
3ـ پستهاي كوپلاژ و كليدزني
34ـ پستهاي نيروگاهي به چه پستي اطلاق ميشود؟
اين پستها اصولاً در كنار نيروگاهها نصب و براي افزايش ولتاژ توليدي ژنراتورها براي انتقال قدرت صورت ميگيرد و ضمناً مصرف داخلي نيروگاهها را نيز تأمين ميكنند.
35ـ در چه مواقعي از پستهاي G.I.S استفاده ميشود؟
در اين پستها تمام تجهيزات در داخل محفظههاي پر از گاز SF6 قرار ميگيرد و در مناطقي كه آلودگي هوا و محدوديت جا براي احداث پست باشد استفاده ميشود.
36ـ بي را تعريف كنيد.
هر پست معمولاً از تعدادي واحدهاي مداري نسبتاً مشابه به نام بي تشكيل ميگردد. هر كدام از بيها ممكن است شامل بخشي از باسبار، سكسيونر و لوازم متعلقه نظير برقگير، راكتور و غيره باشد. بي در حقيقت يك مفهوم فيزيكي است تا الكتريكي و آن فضايي است كه تعدادي از تجهيزات با آرايش خاص براي تشكيل قسمتي از مدار شبكه تشكيل ميدهند.
37ـ لي اوت (Lay Out) در پستها به چه معني است و بر اساس چه عاملي تعيين ميشود؟
Lay Out عبارت است از شكل قرار گرفتن تجهيزات كه يك پست مطابق با نوع كار و يا شكل تنظيم شدهاي كه طبق مقررات فواصل لازم بين تجهيزات گوناگون بر آن حاكم باشد و دو نوع نقشه دارد: 1ـ پلان، 2ـ نما، كه بر اساس عواملي چون موقعيت جغرافيايي و سطح ولتاژ نامي، نحوه آرايش تجهيزات تعيين ميشود.
38ـ انتخاب باسبار لولهاي توخالي در پستهاي فشار قوي به چه دليل ميباشد؟
به خاطر اثر پوستهاي، توزيع بار در سطح خارجي لوله ميباشد.
39ـ پستهاي Outdoor، Indoor و Metal Clad به چه نوع پستهايي اطلاق ميشود؟
الف) ايستگاههاي Out Door: تجهيزات فشار قوي در فضاي باز نصب ميشوند.
ب) ايستگاههاي In Door: تجهيزات فشار قوي در فضاي بسته و به شكل سرپوشيده نصب ميشوند.
ج) ايستگاههاي Metal clad: در اين نوع ايستگاهها، هاديها توسط مواد ايزوله كننده نظير روغن يا گاز SF6 در فضاي بسته تحت فشار قرار دارند و هيچگونه ارتباطي با فضاي خارج ندارند كه به ايستگاههاي بدنه فلزي معروفند.
40ـ فيدر را تعريف كنيد.
فيدر به معناي خروجي يا ورودي ميباشد. در اصل لغوي معني تغذيه كننده را ميدهد.
41ـ دپار را تعريف كنيد.
سازه متشكل از سكسيونرهاي كشويي و ديژنكتور 63 كيلوولت را دپار گويند.
42ـ كرونا چيست و در چه موقعي شدت آن بيشتر ميشود؟
كرونا در اطراف هاديهايي كه داراي ولتاژ (اختلاف پتانسيل) بالا ميباشند ايجاد ميگردد و باعث يونيزه شدن هواي اطراف خود ميشود كه صدايي مانند شكستن چوب خشك دارد كه اين در خطوط انتقال به صورت تلفات مطرح ميگردد و عواملي كه باعث حادتر شدن آن ميگردند رطوبت هوا، چگالي هوا، شرايط هادي و … ميباشد.
43ـ تلفات را تعريف نماييد و توضيح دهيد در يك شبكه به چه پارامترهايي بستگي دارد؟
انرژي توليد شده منهاي انرژي مصرف شده را تلفات ميگويند. انواع تلفات در شبكه با توجه به اهميت آن عبارتند از:
الف) تلفات حرارتي: عمدهترين تلفات در شبكه مربوط به تلفات انتقال انرژي يعني تلفات حرارتي هادي است كه به صورت RI2 ميباشد. همانگونه كه ملاحظه ميگردد تلفات حرارتي به مقدار جريان و مقاومت هاديها بستگي دارد (نظير تلفات مس در ترانسفورماتورها).
ب) تلفات آهن در ترانسفورماتورها: اين تلفات شامل تلفات هيسترزيس و تلفات فوكو ميباشد. تلفات آهن به جنس هسته، فركانس و شكل فيزيكي هسته بستگي دارد.
ج) تلفات كرونا: تلفات كرونا درصد بسيار كمي از تلفات را شامل ميشود كه به سطح ولتاژ، مقطع يا شكل هادي و شرايط جوي بستگي دارد.
44ـ باس سكشن (Bus Section) چيست و مزاياي آن را در پست نام ببريد.
باس سكشن ارتباط بين دو باسبار ميباشد، مزاياي باس سكشن عبارت است از:
الف) قدرت مانور را زياد ميكند.
ب) اتصال در يك قسمت شين، موجب قطع كل سيستم نميگردد.
ج) تعميرات و توسعه يك قسمت، موجب قطع برق در قسمت ديگر نميگردد.
45ـ اينترلاك را تعريف نماييد و انواع آن را بنويسيد.
قفل بين سكسيونرها و ديژنكتورها جهت بهرهبرداري صحيح و ايمن از تجهيزات پست را اينترلاك گويند و انواع آن مكانيكي و الكتريكي ميباشد.
46ـ تجهيزات پستهاي فشار قوي به چند طريق به سيستم زمين وصل ميشوند؟
به دو طريق: 1ـ شبكه غربالي كه در عمق 60 تا 80 سانتيمتري سطح زمين قرار ميگيرد و مقاومت اين شبكه جهت حفاظت دستگاهها بايد كمتر از باشد. 2ـ به صورت مستقيم بوسيله ميله ارت به زمين متصل ميگردد.
47ـ مقاومت زمين پست را با چه وسيلهاي اندازهگيري مينمايند؟
با ميگر يا دستگاه مخصوص اندازهگيري مقاومت زمين ميسنجند كه به صورت ميانگين در نقاط مختلف پست اين عمل انجام ميشود.
48ـ تقسيمبندي انواع مقرهها را ذكر كنيد.
1ـ مقره خطوط هوايي (آويز)
2ـ مقره عبوري (ميانگذر)
3ـ مقرههاي نگهدارنده (اتكايي)
49ـ چرا بايد مقره را تميز نگهداشت؟
در صورت آلوده بودن سطح مقرهها جريان نشتي روي سطح آنها افزايش يافته ضمن اينكه تلفات عايقي را افزايش ميدهد، ممكن است در صورت ادامه پيدا كردن موجب شكست عايقي و بروز خسارات سنگين گردد.
50ـ سطح اتصال كوتاه را تعريف نماييد.
ماكزيمم جرياني كه در اثر بروز اتصالي در هر نقطه از شبكه (اتصال فاز به فاز يا فاز به زمين يا سه فاز) از آن ميگذرد را سطح اتصال كوتاه مينامند.
51ـ در تأسيسات الكتريكي چند نوع زمين كردن وجود دارد، نام ببريد.
دو نوع زمین كردن وجود دارد:
الف) زمين كردن حفاظتي ب) زمين كردن الكتريكي
52ـ زمين كردن حفاظتي و الكتريكي را با ذكر مثال تعريف كنيد.
زمين كردن حفاظتي يعني اينكه كليه قسمتهاي فلزي تأسيسات و تجهيزات كه در مجاورت ولتاژهاي بالا قرار دارند و خود داراي ولتاژ نميباشند را به شبكه زميني (Earth) متصل نماييم. مانند زمين كردن استراكچرها، بدنه ترانسفورماتورها و … .
اگر زمين حفاظتي برقرار نگردد به دليل تجمع بارهاي الكتريكي بر روي قسمتهاي فلزي مذكور (پديده القاي خازني) هنگام تماس افراد با اين قسمتها خطر برقگرفتگي وجود دارد.
زمين كردن الكتريكي يعني زمين كردن قسمتي از مدار الكتريكي، مانند زمين كردن مركز ستاره سيم پيچ ترانسفورماتورها يا ژنراتورها. زمين كردن الكتريكي براي برقراري امكان حفاظت سيستم و همچنين جلوگيري از ازدياد ولتاژ فازهاي سالم هنگام اتصال فاز به زمين در شبكه است.
53ـ منظور از كنترل شبكه چيست؟
مجموعه اقداماتي كه به منظور حفظ پايداري، قابليت اطمينان و غيره انجام ميگيرد را كنترل شبكه گويند.
54ـ منظور از بهرهبرداري پست چيست؟
مجموعه عمليات اپراتوري پستها در چهارچوب دستورالعملهاي صادره را بهرهبرداري پست گويند.
55ـ مانور شبكه را تعريف كنيد.
كليه عملياتي كه براي قطع و وصل بخشي از تجهيزات، به درخواست مركز كنترل يا واحدهاي عمليات تعميراتي و يا بنا به ضرورت و به درخواست واحد بهرهبرداري با هماهنگي مركز كنترل ديسپاچينگ ذيربط صورت ميپذيرد را مانور شبكه ميگويند.
56ـ قطعي زير اتصالي را تعريف كنيد.
هنگام بروز اتصالي در شبكه، سيستم حفاظتي با ارسال فرامين قطع به بريكرهاي مربوطه قسمت آسيب ديده را از شبكه جدا مينمايد. باز كردن بريكر تحت جريان اتصال كوتاه كه معمولاً چندين برابر جريان نامي بريكر است را قطعي زير اتصالي گويند.
57ـ قدرت اتصال كوتاه چگونه محاسبه ميشود؟
با حاصلضرب ولتاژ قبل از اتصال كوتاه در جريان اتصال كوتاه، قدرت اتصال كوتاه بدست ميآيد.
58ـ منظور از ظرفيت قطع كليد چيست؟
مقدار ماكزيمم مگاولت آمپري است كه كليد قدرت بايد قابليت قطع آن را در زمان معين داشته باشد.
59ـ منظور از ظرفيت نامي پست چيست؟
ظرفيت نامي ايستگاه برق بر اساس مجموع قدرت ظاهري ترانسفورماتورهاي نصب شده در آن برحسب مگا ولت آمپر و يا بر اساس ظرفيت حرارتي شينههاي آن بر حسب كيلوولت آمپر ميباشد.
60ـ بيبرق كردن را تعريف كنيد.
قطع جريان برق مدار و جدا كردن آن از كليه سيستمهاي برقدار و تخليه الكتريكي تا حد ولتاژ صفر را بيبرق كردن مينامند.
61ـ خطر را تعريف كنيد.
احتمال بروز هرگونه خسارت جاني يا مالي و يا خروج از وضعيت عادي را خطر گويند.
62ـ واژه "وقايع" را تعريف كنيد.
حوادث، اتفاقات، مانورها و بروز معايب و عمليات انجام گرفته در پست را وقايع گويند.
63ـ حادثه را تعريف كنيد.
هرگونه تغييرات بدون برنامه در ساختار سيستم و يا در كميتهاي الكتريكي آن، كه بتواند شرايط بهرهبرداري سيستم را تغيير دهد، حادثه ناميده ميشود. بنابراين قطع يك ديژنكتور، اضافه بار و يا خروج خودكار يك ترانسفورماتور يا خط … تا مجزا شدن يك يا چند بخش از شبكه و نهايتاً خاموشي كامل در سطح شبكه، هر كدام يك حادثه تلقي ميگردند.
64ـ بحران را تعريف كنيد.
بحران در شبكه برق عبارت است از شرايطي كه موجب خاموشي يا كاهش ضريب اطمينان در بهرهبرداري گردد.
65ـ منظور از عيب تجهيزات چيست؟
عيب تجهيزات عبارت است از بروز هرگونه شرايط غير متعارف در تجهيزات.
66ـ شبكة فوق توزيع را تعريف كنيد.
به مجموعهاي از تجهيزات پست، خطوط هوايي و كابلهاي زميني در حال بهرهبرداري با ولتاژ 63 كيلو ولت اطلاق ميگردد.
67ـ شبكة انتقال را تعريف كنيد.
به مجموعهاي از تجهيزات پست، خطوط هواي و كابلهاي زميني در حال بهرهبرداري با ولتاژهاي 400، 230 و 132 كيلو ولت اطلاق ميگردد.
68ـ مركز ديسپاچينگ فوق توزيع را شرح دهيد.
محلي است كه در آن شبكه فوق توزيع و فيدرهاي 20 كيلو ولت زير پوشش، هدايت و كنترل ميگردد.
69ـ مركز ديسپاچينگ منطقهاي را شرح دهيد.
محلي است كه در آن شبكه انتقال زير پوشش و فعلاً نيروگاههاي كمتر از 100 مگا وات، هدايت و كنترل ميشوند.